De druk groeit op Nederland om in te stemmen met het gezamenlijk uitgeven van schuldpapier door de eurolanden. Negen EU-lidstaten hebben woensdag gepleit voor de invoering van dergelijke eurobonds, waar onder andere Nederland en Duitsland fel op tegen zijn. Met de pot geld die het uitgeven van eurobonds oplevert, kunnen overheden in de eurozone humanitaire en economische klappen van de coronacrisis opvangen, redeneren de negen voorstanders in een brief aan voorzitter Charles Michel van de Europese Raad. De leiders spreken donderdag in een videoconferentie over maatregelen om de crisis het hoofd te bieden. 'Symmetrische externe schok'
Tot de voorstanders behoren niet alleen de zuidelijke eurolanden die al langer voor de invoering van eurobonds pleiten, maar ook België, Luxemburg, Ierland en Slovenië. De voorstanders nemen een 'symmetrische externe schok' waar, die alle Europese landen hard raakt en waaraan niemand schuldig is. Een niet nader gedefinieerde Europese instelling zou de euro-obligaties moeten uitgeven ten bate van alle lidstaten. Die kunnen de opbrengst benutten voor hun zorgstelsel en voor steun aan het bedrijfsleven. 'We zijn samen verantwoordelijk voor een collectief, eensgezind antwoord' op deze crisis, staat in de brief.
Onder meer Nederland en Duitsland zijn traditioneel verklaard tegenstanders van eurobonds. Beide landen worden als zeer veilige investering gezien op de financiële markten, wat betekent dat zij lage leenkosten hebben. Daar kunnen eurobonds wel eens verandering in brengen, is de vrees.
Hervormingsprikkel weg Omdat landen met hoge overheidsschulden, zoals Italië, via de euro-obligaties waarschijnlijk juist goedkoper kunnen lenen, denken Duitsland en Nederland bovendien dat dan een prikkel wegvalt om hun zwakke economieën te hervormen. De Europese ministers van financiën hebben maandag- en dinsdagavond al per teleconferentie overlegd over noodmaatregelen zoals de introductie van gezamenlijk schuldpapier. Met name Nederland verzette zich hier met hand en tand tegen. Dergelijke besluiten vergen unanimiteit van stemmen.
'De landen die hebben nagelaten hervormingen door te voeren, zijn de landen die nu om het hardst roepen om exotische producten, zoals euro- of coronabonds, en dat gaan we niet doen', verklaarde een diplomaat.
Noodfonds ESM Nederland vindt het daarnaast nog te vroeg om het euronoodfonds ESM, dat een vuurkracht van €410 mrd heeft, in stelling te brengen tegen de economische gevolgen van de coronacrisis. Wel was er dinsdagavond 'brede overeenstemming' dat lidstaten in moeilijkheden straks op individuele basis de ESM-hulplijn kunnen inroepen voor een 'preventief noodkrediet' tot 2% van hun bruto binnenlands product, maar veel details moeten nog worden uitgewerkt.
Italië, epicentrum van de coronacrisis, had echter voorgesteld om als eurolanden collectief naar het noodfonds te stappen. Op die manier willen de Italianen voorkomen dat ze 'het stigma van armlastig land' opgeplakt krijgen. Dat kan de toch al onrustige financiële markten nog bezorgder maken
Afgezwakte leenvoorwaarden Minister Wopke Hoekstra van Financiën schoot dat plan af. 'Het ESM is heel groot geld, maar ook dat is een keer op', zei hij. Hoekstra voelt daarnaast niets voor het pleidooi van Rome om de leenvoorwaarden af te zwakken. Eurolanden die bij het ESM aankloppen, moeten in ruil daarvoor fors bezuinigen en hervormen. Onder meer Griekenland, dat zich in 2012 tot toen het pas opgerichte ESM wendde, weet daarover mee te praten.
Nu Duitsland, Nederland en ook Oostenrijk de voorstellen over een snelle en soepele inzet van het ESM en de eurobonds eerder deze week op ministerieel niveau hebben getorpedeerd, hopen de leiders van de negen landen in de 'videotop' donderdag op meer succes. 'De ernst van de situatie vraagt, zeker binnen de eurozone, om solidariteit op financieel gebied,' drukken zij EU-voorzitter Michel op het hart.
Minister Wopke Hoekstra van Financiën schoot dat plan af. 'Het ESM is heel groot geld, maar ook dat is een keer op', zei hij. Hoekstra voelt daarnaast niets voor het pleidooi van Rome om de leenvoorwaarden af te zwakken. Eurolanden die bij het ESM aankloppen, moeten in ruil daarvoor fors bezuinigen en hervormen. Onder meer Griekenland, dat zich in 2012 tot toen het pas opgerichte ESM wendde, weet daarover mee te praten.
Nu Duitsland, Nederland en ook Oostenrijk de voorstellen over een snelle en soepele inzet van het ESM en de eurobonds eerder deze week op ministerieel niveau hebben getorpedeerd, hopen de leiders van de negen landen in de 'videotop' donderdag op meer succes. 'De ernst van de situatie vraagt, zeker binnen de eurozone, om solidariteit op financieel gebied,' drukken zij EU-voorzitter Michel op het hart.
Nederland wekt ergernis Nederland heeft zich intussen de grote ergernis van met name Zuid-Europese lidstaten op de hals gehaald. Het viel verkeerd dat Hoekstra de Europese Commissie om een rapport heeft verzocht dat ingaat op de vraag waarom sommige landen wél financiële buffers hebben opgebouwd en andere dat ondanks alle waarschuwingen hebben nagelaten. Onderzoeker Rem Korteweg van Instituut Clingendael zegt benieuwd te zijn hoe lang Nederland deze weigerachtige houding volhoudt, naarmate de coronacrisis aanhoudt. 'Achter de schermen zal wel behoorlijk wat druk worden uitgeoefend. Den Haag moet zorgen dat het niet alleen komt te staan.'
Laatste reddingsboei
Directeur Karel Lannoo van de Brusselse denktank Ceps denkt juist dat de Nederlandse halsstarrigheid zich mogelijk tegen Den Haag keert. Hij noemt het kabinet 'zeer conservatief en egoïstisch'. 'Dit is een kwestie van solidariteit, Het gaat ons allemaal aan en niemand weet ook hoe Nederland er zelf voorstaat als de crisis aanhoudt.'
Volgens Lannoo is de uitgifte van eurobonds bovendien juist een goed idee. 'De kapitaalmarkt in de EU is veel te gefragmenteerd. Europa moet veel meer doen om zijn Economische en Monetaire Unie uit te bouwen. Kijk wat de Federal Reserve in de VS kan doen met het opkopen van bedrijfsobligaties. Dat kan hier niet, terwijl bedrijven als Shell, KLM en AkzoNobel daar heel wat aan zouden hebben.'