Het was op een bepaald moment vroeg in de ochtend dat ik ontdekte waarom bierbrouwers in Nürnberg een zes puntige ster op hun grafsteen laten beitelen. Net een Davidsster en toch waren deze bierbrouwers allesbehalve joods. Wist ik waarom …? Nee, en daar zat ik helemaal niet mee. Vóór half tien in de ochtend weet ik niets, behalve dan dat ik mijn kinderen, die toen nog op de basisschool zaten, om kwart voor acht bij de schoolbus moest afleveren. Dat speelde ik op routine wel klaar, maar buitenissige vragen kon ik missen. Bovendien was deze ochtend al iets anders dan andere, omdat ik om kwart voor tien in Stellendam wilde zijn.
Ik negeerde de vraag, zette mijn kinderen op de schoolbus en nam zelf de bus naar Stellendam. Spijkenisse ‒ waar wij wonen ‒ ligt op het eerste Zuid-Hollandse eiland Voorne-Putten. Stellendam ligt op het tweede eiland Goeree-Overflakkee. Die eilanden zijn verbonden door een brug. Ik rijd graag over die brug. Bij helder weer kun je midden op de brug zien hoe beide eilanden zich naar rechts en naar links ronden en hoe in de verte de grenzen tussen land, water en lucht prachtig vervagen. Maar die ochtend hing er een dunne nevel in de lucht. Toen ik naar beneden keek, zag ik dat die grijze nevel het water niet raakte, maar er ruim boven hing. Uit het water steeg echter een spierwitte, dichte mist op. Opeens wist ik weer dat het teken voor water een driehoek is met de punt omlaag, en het teken voor lucht een driehoek met de punt omhoog: schuif je die driehoeken een stukje in elkaar, dan krijg je een zes puntige ster. Dat is nu net wat bierbrouwers doen: ze laten de luchtgeest ‒ de alcohol ‒ in het gerstewater stromen. Kijk eens aan. Die zes puntige ster had dus met de elementen lucht en water te maken!
In Stellendam liet iemand mij een Duits runenboek zien, een facsimile van een uitgave uit de jaren ’30. Of ik een rune zou willen trekken door het boek eerst dicht te doen en dan op een willekeurige plek weer open. Vooruit dan maar. Toen ik het boek opensloeg, zag ik direct dat de rune die ik getrokken had, verdacht veel weg had van een hakenkruis: een verticale zigzaglijn doorkliefde een horizontale lijn met haakjes aan de uiteinden. Eigenlijk hoort deze rune alleen uit een verticale zigzaglijn te bestaan, maar in dit boek uit de jaren ’30 was ‒ vast met opzet ‒ een horizontale lijn toegevoegd. Het betekende dat een van de zon afkomstige wil ernaar streefde zijn doelen te vervullen.
Aan het einde van de ochtend ging ik weer naar huis. De nevel was weg, maar op de brug zag ik donkere wolken zich samenpakken boven Voorne. Onverwacht sloeg de bliksem in op een duintop. Daar schrik ik altijd van, maar dit keer schrok ik ook omdat ik besefte dat ik de rune zag die ik getrokken had: het hemelvuur dringt door tot in de aarde. Die hakenkruis-achtige lijnen hadden dus met de elementen vuur en aarde te maken!
Lucht en water, vuur en aarde. Meestal denk ik aan de vier elementen als aan aarde, water, lucht en vuur ‒ in die volgorde vormen ze een harmonisch geheel, zijn ze de vier elementen waaruit alles op aarde bestaat. In de loop van het jaar verschijnen ze ook los van elkaar. Elk seizoen is immers verbonden met één element: de winter met de aarde, de lente met het water, de zomer met de lucht en de herfst met het vuur. Ook bij de plant verschijnen ze los van elkaar: in het wortelgebied heerst het aardachtige, in de bladeren het waterige, in de bloem de ijle lucht en in het zaad de warmte van het vuur.
Maar in mei lijken alle elementen door elkaar te spelen: de meiregen maakt de aarde vochtig en vult de rivieren, de zon is al zo warm dat hij het water laat verdampen. Het water stijgt onzichtbaar op en verschijnt als wolken aan de hemel. Uit die wolken valt weer regen… De wolken staan voor het samenspel van de elementen. Dit samenspel is een voortdurend in verandering zijn, een zich nooit in blijvende vormen vastleggen. Het eeuwige ligt in het vergankelijke.
In de bijbel wordt verteld dat Christus veertig dagen na zijn opstanding door ‘de wolken van de hemel’ uit het zicht van de leerlingen verdween. Maar tegelijk belooft hij dat hij ook zal terugkeren ‘op de wolken van de hemel’, in hetzelfde samenspel van de elementen. Wat in de bijbel als toekomstbeeld wordt geschetst, is in onze tijd werkelijkheid ‒ sinds de jaren ’30 ervaren steeds meer mensen de aanwezigheid van Christus.
Niet als uiterlijke verschijning, maar als troostende kracht in het innerlijk. Aan de andere kant zijn er ook machten die ons willen verhinderen ons bewust te worden van die Christus-nabijheid. Het is frappant dat de jaren waarin die nabijheid voor het eerst te merken was, ook de jaren waren waarin de vier elementen in de uiterlijke gebeurtenissen in twee paren tegenover elkaar stonden, als Davidsster en hakenkruis. En toch is Christus ondanks alle tegenstellingen vlak bij ons als Heer van de elementen, als het eeuwige in al het vergankelijke.